هر آزمونی می‌تواند با توجه به حال‌وروز ما دو خاصیت داشته باشد؛ گاهی باعث رشد و کمال ما باشد و گاهی چون از ما خطا و لغزش و گناه و کژی سر زده، برای جبران آفت باشد

قلبی که قسی شد می‌شود ابزار شیطان. شیطان توسط انسان‌های قسی‌القلب فتنه‌گری‌ و آشوب به‌پا می‌کند. هر بلایی که شیطان می‌خواهد به وجود بیاورد منشأ آن بلوا، انسان قسی‌القلب است. شیطان روی قلب قاسی سرمایه‌گذاری می‌کند

دو چیز نیاز است تا انسان موعظه را بپذیرد؛ یکی قلب و دل زنده و بیدار که یک امر درونی است؛ و یکی امر بیرونی که گوش شنواست. انسان وقتی موعظه می‌پذیرد که این دو باهم کارشان را انجام دهند

هدایت یعنی نورانی کردن و خارج کردن از ظلمت. انسانی که نورانی شد به‌وسیله همان نور در دنیا حرکت می‌کند و راه را از چاه تشخیص می‌دهد و در آخرت، نوری که در دنیا از اهل‌بیت و قرآن و انبیا گرفت؛ جلو و راست او را روشن می‌کند. در قیامت نور نیست؛ انسان باید نور را خودش ازاینجا ببرد

اگر در مسیر غیر از صراط مستقیم حرکت کنیم، خدای تعالی ما را رها نمی‌کند؛ ناخلف بودن ما را با عفو خودش سرپوش می‌گذارد. هرگز خدای تعالی راضی به گمراهی ما نیست؛ ولی بعد از این‌که ما خودمان عمداً چراغ را خاموش کردیم، تبعا در تاریکی انسان گم می‌شود