بسم الله الرحمن الرحیم
شرح زیارت آل یس
جلسه دوم – ۱۴۰۲/۰۶/۰۱
زائر باید توجه داشته باشد که هیچ موجودی مستقل از خدا نیست
در توقیع مبارک، خود حضرت می‌فرماید وقتی می‌خواهید به‌وسیله ما به خدا توجه کنید و به خود ما توجه کنید، همان‌طور که خدا گفت شما بگویید «سَلامٌ عَلَى آلِ یس». این زیارت دو بخش دارد؛ یک بخشش هم دعاست که به‌مرور ان‌شاءالله عرض می‌کنیم.
عرض کردم ما در زیارت توجه تام و تماممان به خدای تعالی است. اصلاً زائر وقتی در مقابل مزور قرار می‌گیرد؛ شما وقتی در مقابل امام رضا یا امام حسین قرار می‌گیرید، توجه شما به خداست که در جلسه گذشته مطالبی را راجع به این موضوع عرض کردیم. لذا از همان اول در اینجا امام عصر ارواحنا فداه به همین نکته اشاره دارد که «إذا أرَدتُمُ التَّوَجَّهَ بِنا إلَى اللَّهِ» یعنی اگر می‌خواهید به‌وسیله ما بروید به سمت خدا و البته به خود ما هم توجه داشته باشید این‌طور بگویید.
در هیچ حالی انسان نباید خدا را فراموش کند؛ و باید بدانیم هیچ موجودی مستقلاً در کنار خدای تعالی کاری از او برنمی‌آید. اهل‌بیت چون عین الربط هستند و واسطه فیض‌اند خدا آن‌ها را این‌طور قرار داده است. در عرض خدا نیستند که خدا کار کند پیغمبر هم کار کند. در طول خدا هستند که آن‌هم به اراده خداست. خدا یک سری امور را در اختیار آن‌ها قرار داده است.
به‌طور مستقل هیچ موجودی غیر از خدا توان تصرف در عالم را ندارد. حتی مرتاض‌های هند هم که تصرفاتی دارند به اراده خداست چون خدای تعالی گفته من عمل هیچ عمل‌کننده‌ای را ضایع نمی‌کنم. هر کس تلاش کند ثمره تلاشش را می‌بیند. او چهل روز با یک بادام خودش را زنده نگه داشته و اثر آن چنین قدرتی است مثلاً.
در عالم هیچ‌چیزی مستقل نیست. ممکن است خدای تعالی بعضی را مجرای بعضی از امور قرار دهد که وسیله‌ای باشد اما مستقلاً هرگز نیست. زائر باید به هنگام زیارت این نکات را مدنظر داشته باشد. وقتی می‌رویم می‌گوییم امام حسین برای من این کار را بکن، امام رضا برای من این کار را بکن؛ یعنی اختیار یک سری از امور را خدای تعالی به شما داده است. نه اینکه خودت مستقلاً کار می‌کنی. باید به این توجه داشته باشید.
اگر انسان گاهی از مزور چیزی می‌خواهد یعنی شما برای ما از خدا بخواهید. نزد خدا قرب دارید، منزلت دارید، باب الله هستید که خدا گفته خواستید پیش من بیایید از این دربیایید. در زیارت می‌خوانیم که «یا وَلِیَّ اللّهِ! إنّ بَیْنى وَ بَیْنَ اللّهِ عز و جل ذُنُوبا لا یَأْتى عَلَیْها إلّا رِضاکُمْ» ای ولی خدا! یا امام رضا! من خطاهایی کردم. خدا در اختیار شما قرار داده که شما راضی بشوید خدا راضی می‌شود.
اینجا هم حضرت ما را متوجه این مسئله می‌کند که پیش ما هم که آمدید به‌واسطه ما به خدا توجه کنید و به ما هم توجه کنید در آن مواردی که خدا گفته؛ مثلاً باران را به‌واسطه این‌ها می‌فرستیم. رزق را به‌واسطه این‌ها به شما می‌دهیم. کاملاً توجه می‌دهد که بخشی از کارهای عالم توسط ذوات مقدسه اهل‌بیت علیهم‌السلام انجام می‌گیرد. مطالب عمیق و دقیق دیگری اینجا هست که در مقام بیان آن نیستیم.
اهل‌بیت عصمت و طهارت از خدا جدا نیستند
در ابتدای زیارت آل یاسین در یک بیان و در یک زمان دو چیز می‌خواهد «إذا أرَدتُمُ التَّوَجَّهَ بِنا إلَى اللَّهِ و اِلَینا» خب ما باید یا به خدا توجه کنیم یا به اهل‌بیت. در یک زمان که نمی‌شود دو توجه داشت. از همین ابتدای زیارت دارد شروع می‌کند به پیام دادن. پیام مهمی را حضرت ولیعصر ارواحنا فداه به زائر القا کرده است و آن این است که اهل‌بیت عصمت و طهارت از خدا جدا نیستند. توجه به خدا و اهل‌بیت یک توجه است.
ائمه علیهم‌السلام جلوه خدا و مظهر اسماء و صفات خدا هستند. هر کس بخواهد به خدا قربی پیدا کند راهش همین است؛ و اتفاقاً در موارد فراوانی همین نکته در زیارات و ادعیه تذکر داده شده است. بخش زیادی از زیارت جامعه کبیره دارد همین را به ما می‌گوید «مَنْ أراد اللّهَ بَدَء بِکُم» هر کس اراده خدا داشته باشد از شما آغاز می‌کند «وَ مَنْ وَحَّدَهُ قَبِلَ عَنْکُمْ» هر کس او را به یکتایی بپرستد این توحیدش را از شما دارد «وَ مَنْ قَصَدَهُ تَوَجَّهَ بِکُم» هر کس قصد خدای تعالی را دارد باید به شما توجه کند.
انسان کامل یعنی معصوم علیه‌السلام مظهر اسماء و صفات خداست. واسطه‌ای است که کار در اختیار اوست. هم دستگیری می‌کند هم می‌رساند به مقصد. در زیارت امام رضا علیه‌السلام هست که «اَللّـهُمَّ اِنّی اَتَقَرَّبُ اِلَیْکَ بِحُبِّهِمْ وَبِوِلایَتِهِمْ» خدایا من می‌خواهم به تو نزدیک شوم اما به محبت و ولایت آن‌ها به درگاه تو تقرب می‌جویم به‌واسطه دوستی اهل‌بیت.
کتاب «ادب فنای مقربان» مطالعه کنید
خود مبحث زیارت خیلی مباحث فراوانی دارد حوصله کردید خواستید مطالعه کنید کتاب «ادب فنای مقربان» شرح زیارت جامعه کبیره شیخنا الاستاذ علامه جوادی آملی است در بخش اول این کتاب زیارت را معنا می‌کند که زائر کیست مزور کیست زیارت را توضیح می‌دهد اگر حوصله کردید به آنجا مراجعه کنید
یاسین اسمی از اسماء رسول خداست
فرمودند: هرگاه خواستید به ما توجه کنید همان‌طور که خدا فرموده بگویید «سلامٌ عَلی آلِ یاسین» البته در قرآن دارد که «سَلامٌ عَلى إِلْ یاسِینَ». یاسین اسمی از اسماء رسول خداست. در روایات هم مکرر بیان شده است. «یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ، مَا مَعْنَى قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: یَسَ؟ قَالَ: اِسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اَلنَّبِیِّ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ مَعْنَاهُ: یَا أَیُّهَا اَلسَّامِعُ اَلْوَحْیَ، وَ اَلْقُرْآنِ اَلْحَکِیمِ، إِنَّکَ لِمَنْ اَلْمُرْسَلِینَ عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ» از امام صادق سؤال کردند این کلمه که در قرآن آمده، یاسین معنی‌اش چیست؟ فرمود اسمی از اسماء پیغمبر است و معنایش این است که ای کسی که وحی را می‌شنوی.
از امام باقر سلام‌الله‌علیه نقل است که برای رسول خدا ۱۲ اسم است که ۵ اسم آن در قرآن آمده است؛ محمد و احمد و عبدالله و یاسین و نون. طاها هم هست در بعضی از روایات.
روایت دیگر از امیرالمؤمنین سلام‌الله‌علیه است که: «فِی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ سَلَامٌ عَلَی آلِ یس قَالَ یس مُحَمَّدٌ وَ نَحْنُ آلُ یس؛ یاسین، محمّد است و ما آل یاسین هستیم». با اینکه امیرالمؤمنین فرزند پیغمبر که نیست ولی می‌فرماید ما آل پیغمبر هستیم.
سلام به انبیاء در قرآن
راجع به سلام هم یکی دو کلمه به شما بگویم در قرآن به انبیا الهی زیاد سلام داده شده. در سوره مبارکه صافات بیشتر این سلام‌ها آنجاست؛ سَلَامٌ عَلَى نُوحٍ فِی الْعَالَمِینَ ﴿۷۹﴾ سَلَامٌ عَلَى إِبْرَاهِیمَ ﴿۱۰۹﴾ سَلَامٌ عَلَى مُوسَى وَهَارُونَ ﴿۱۲۰﴾ اما ندارد که سلام علی آل نوح، علی آل ابراهیم، علی آل موسی. برای هیچ‌یک از انبیا الهی بر آل آن‌ها سلام فرستاده نشده. فقط این فضیلت را بر رسول خدا داده. البته در قرآن داریم که «انَّ اللَّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِیمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِینَ» ۳۳ آل عمران. ولی این ربطی به سلام ندارد. آل ابراهیم هم که همان پیغمبر اسلام است.
در زیارت آل یاسین حضرت فرمودند که همان‌طور که خدای تعالی به ما سلام داده شما هم همان‌طور سلام بدهید. خب خدا در قرآن چطور سلام داده؟ سوره مبارکه صافات از ۱۳۰ تا ۱۳۲ «سَلَامٌ عَلَى إِلْ یَاسِینَ إِنَّا کَذَلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِینَ».
سلام از اسماء حسنای الهی است
خود سلام از اسماء حسنای الهی است. در آیه ۲۳ حشر فرمود: «هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ…» در زیارت اول حضرت بقیه الله در سرداب مقدس هم این عبارات را دارد «اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلاَمُ وَ مِنْکَ السَّلاَمُ وَ لَکَ السَّلاَمُ وَ إِلَیْکَ یَعُودُ السَّلاَمُ»؛ یعنی خدا خود سلام است؛ یعنی هر تسلیمی از ناحیه هرکسی که باشد برای خدای تعالی است مثل الحمدلله که در طول زندگی در همه عالم، مؤمن و کافر، هر کس از هر کس تشکر کند برای خداست.
«اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلاَمُ» هم شبیه همین است. هر تسلیمی فقط برای خداست. هرچه سلامتی هست، هرچه افاضه هست، هرچه نعمت هست، هرچه عنایت هست، مالک اصلی‌اش خداست. باید به خدا تسلیم شود. خداست که فقط شایستگی عبادت و تسلیم شدن را دارد. خداست که خیر مطلق و سلامت مطلق و آرامش مطلق و ایمنی مطلق است. تسلیم تمام هستی مطلقاً در اختیار خداست. خدا عین سلام است. اگر کسی توانست خدا را شرح کند و توضیح دهد سلام را هم می‌تواند شرح و توضیح دهد.
مؤمنین و محسنین از سلام خدا بهره‌مندند
سلام یکی از اسمای خدای تعالی است و خدا تمام بندگانش را هم به دارالسلام خوانده است «وَاللَّهُ یَدْعُو إِلَى دَارِ السَّلَامِ وَیَهْدِی مَنْ یَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ» سوره یونس آیه ۲۵.
آنجا که خدای تعالی فرمود: «سَلامٌ عَلى إِلْ‌یاسِینَ إِنَّا کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُؤْمِنِینَ» یعنی انسان مؤمن همیشه در سلامت به سر می‌برد و این پاداشی است که خدای تعالی به افراد صالح می‌دهد. هرکسی از احسان برخوردار باشد از پاداش خدای تعالی بهره‌مند می‌شود؛ خدا بر او سلام می‌دهد.
سلام یعنی سلامتی از نقص و عیب. اگر خدا به کسی سلام بفرستد یعنی در سلامت از هر عیبی و عذاب است. ما می‌گوییم سلام‌علیکم یعنی سلامتی از طرف خدا بر تو. یکی از بهترین ابزارهای تکریم و ارادت و محبت و مودت سلام است. روابط اجتماعی را تقویت می‌کند.
تعبیری را شیخنا الاستاذ دارد که شما می‌گویید سلام‌علیک و شخص مقابل شما جواب می‌دهد و علیک‌السلام. سلام اسم خدا بود؛ ایشان می‌گوید این رفت‌وبرگشت مظهر هو الاول و الاخر است؛ یعنی سلام اول، هو الاول و سلام آخر، هو الاخر است.
سلام ملائکه و پیغمبر بر مؤمنین
بحث سلام در قرآن زیاد است؛ ملائکه هم سلام می‌فرستند که در قرآن آیاتی داریم مثل «وَقَالَ لَهُمْ خَزَنَتُهَا سَلَامٌ عَلَیْکُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوهَا خَالِدِینَ» ۷۳ زمر.
یا در قرآن به رسول خدا دستور داد که به مؤمنان سلام بده «وَ إِذا جاءَکَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِآیاتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ» ۵۴ انعام.
سلام به همه شئون حضرت ولیعصر ارواحنا فداه
حضرت ولیعصر ارواحنا فداه فرمود هر وقت خواستید به ما توجه کنید همان‌طور که خدا به ما سلام داده سلام دهید «سَلامٌ عَلَى آلِ یس» که با این سلام به همه شئون حضرت ولیعصر ارواحنا فداه اشاره شده؛ چون حجت خدا سلام‌الله‌علیه در همه شئونش، اوصافش، اخلاقش، حرکاتش، همه وجود حجت خدا نشانه و مظهر خداست؛ لذا به همه شئون او سلام می‌دهد.
یک‌وقت به‌صورت کلی اشاره می‌شود؛ مثل «سَلامٌ عَلی إِبْراهِیمَ» یک‌وقت جزئی‌تر می‌شود مثل «وَسَلَامٌ عَلَیْهِ یَوْمَ وُلِدَ وَیَوْمَ یَمُوتُ وَیَوْمَ یُبْعَثُ حَیًّا» یک‌وقت هم تفصیل داده می‌شود؛ مثل زیارت آل یاسین که به جزء جزء سکنات و حرکات و عبادات و زمان‌های حضرت سلام داده شده.
سلام به امام معصوم یعنی من تسلیم محض تو هستم
مؤمنین وقتی به هم می‌رسند سلام می‌دهند یعنی به هم اعلام آرامش می‌کنند. اعلام امنیت می‌کند که از سمت من هیچ گزندی به تو نمی‌رسد. وقتی به امام معصوم سلام بدهیم مثلاً می‌گوییم السلام علیک یا اباعبدالله یا السلام علیک یا علی بن موسی الرضا یعنی با توجه و حضور قلب به تمام معارفی که مربوط به سلام است من به تو سلام می‌دهم؛ یعنی من تسلیم محض تو هستم. جان من، مال من، عرض و آبروی من، راه من، عقیده من، من نسبت به شما کوتاهی ندارم، حتی میل و اراده‌ای هم نسبت به شما ندارم؛ میل و اراده شماست که جلو است.
زیارتی هم که میگویند باید عارفاً به حق باشد یعنی چه؟ خود حضرات معصومین میگویند یعنی باید باورتان باشد که گوش به حرف ما بدهید. اطاعت ما واجب است. هرچه که گفتم واجب است که بگویی چشم؛ یعنی کوتاهی ندارم نسبت به دستورات شما.
«سَلامٌ عَلَى آلِ یس» یعنی از سمت ما هیچ گزندی به آل پیغمبر نمی‌رسد. واقعاً نمی‌رسد؟
۴۰ سلام
در زیارت آل یاسین زائر ۴۰ سلام به حضرت می‌دهد که بخشی صفات حضرت است، بخشی افعال حضرت و عبادات حضرت است و بعضی‌اوقات حضرت است.
