بسم الله الرحمن الرحیم
سلسله جلسات درس اخلاق
با موضوع وصایای رسول خدا صلوات الله علیه وآله به ابوذر
جلسه چهل و پنجم – ۰۳/۰۲/۱۴۰۴
سعه صدر متعلق به روح‌های بزرگ است
پیغمبر خدا به ابوذر توصیه کرد که ای ابوذر آن کسی که نور خدا به قلبش تابیده شده، قلبش وسعت پیدا می‌کند؛ یعنی روح بزرگی پیدا می‌کند؛ ضیق الصدر نیست؛ سعه صدر دارد.
آدمی که سعه صدر ندارد با کوچکترین چیزی به هم می‌ریزد. ناراحت می‌شود. تحمل نمی‌کند. آینده نگری ندارد. صبوری نمی‌کند؛ ولی آن کسی که سعه صدر دارد اینطور نیست.
رسول خدا اینطور بود. فرمود «الم نشرح لک صدرک» آیا ما سینه تو را فراخ نکردیم؟! انقدر که حضرت را اذیت کردند ولی تکانی نخورد.
مثل دریا
کسی که سعه صدر و دل بزرگ دارد مثل دریا می‌ماند. ظرف وجودی هر کسی یک اندازه‌ای دارد؛ مثلاً بعضی‌ها اندازه یک استکان هستند که مثلاً اگر یک قطره جوهر در آنها ریخته شود کلاً رنگ می‌گیرند؛ ولی کسی که دریاست یک تانکر رنگ هم بریزی تکانی می‌خورد و رنگ نمی‌گیرد. سعه صدر دارد. سینه‌اش فراخ است. روحش بلند است.
سعه صدر از لوازم یک زندگی موفق است
خصوصاً در زندگی زناشویی و رابطه همسران با هم سعه صدر لازم است. روح‌ها باید بزرگ شود. باید مثل دریا شد که به سادگی رنگ نگیریم و عصبانی نشویم. منظور این نیست که بی‌رگ شویم؛ راجع به مسائل دینی و اخلاقی و شرعی بی تفاوت بودن درست نیست. باید اتفاقاً زود عکس‌العمل نشان داد؛ اما در مسائل روزمره زندگی کوچکترین چیزی نباید انسان را به هم بریزد. روح باید بزرگ باشد.
توجه به آخرت؛ علامت قلب نورانی
ابوذر پرسید یا رسول الله از کجا بفهمیم که در دل ما نور تابیده شده است؟ حضرت فرمودند سه نشانه دارد «الْإِنَابَهُ إِلَی دَارِ الْخُلُودِ وَ التَّجَافِی عَنْ دَارِ الْغُرُورِ وَ الِاسْتِعْدَادُ لِلْمَوْتِ قَبْلَ نُزُولِهِ» هر سه برمی‌گردد به توجه به آخرت. یادش باشد که می‌میرد و آماده رفتن به آخرت باشد و آمادگی برای مرگ داشته باشد قبل از رسیدن مرگ.
آماده رفتن به دیار باقی
ما چقدر آماده مردن هستیم؟ وقتی انسان به دنیا تعلق نداشت در اندیشه آخرت قرار دارد. شما به هرچه که تعلق داشته باشی شب هم خوابش را می‌بینی. وقتی انسان تعلقی نداشته باشد آماده رفتن به دیار باقی است؛ و زندگی‌اش با کسی که این آمادگی را ندارد خیلی فرق دارد.
همه می‌میرند
پیغمبران الهی بهترین انسان‌های روی زمین بودند؛ بعضی از آنها که هزار سال هم عمر کردند ولی باز رفتند؛ حتی آن‌هایی را که خدا به آنها اجازه داده که طولانی زندگی کنند آنها هم خواهند مرد. حضرت خضر هم می‌میرد. حتی خود عزرائیل هم می‌میرد. عزرائیل که خودش قابض الارواح است و روح همه ما را می‌گیرد وقتی در صور دمیده می‌شود جان او هم گرفته می‌شود؛ که به خدا می‌گوید نمی‌دانستم جان دادن انقدر سخت است و الا مدارا می‌کردم؛ یعنی انقدر جان دادن سخت است.
انسان‌های آخرتگرا، بی‌صبرانه تلاش می‌کنند
وقتی انسان فهمید برای آخرت آفریده شده و برای دنیا خلق نشده و دنیا فقط پلی است برای رسیدن به جهان باقی، مشتاقانه در انتظار رسیدن لحظه راهیابی به قرب الهی است. بی‌صبرانه برای گذر از پل دنیا تلاش می‌کند که به مقصد برسد. دنیا را می‌کند وسیله رسیدن به آخرتش. تلاشش در دنیا زیاد می‌شود. فعالیتش در دنیا زیاد می‌شود. یک لحظه خواب و خوراک ندارد.
این را مکرر گفتم که انسان‌های آخرتگرا، انسان‌هایی که به آخرت علاقمندند و توجه به مردن دارند و حواسشان هست که خواهند مرد، آدم‌های فعالی هستند؛ این آدم بیکاری نیست؛ چون دنیا را کرده سر پل رسیدن به آخرت. دائم در حال عمل صالح انجام دادن است چون می‌داند که اینجا ماندنی نیست و این‌ها سرمایه‌ای است که باید از آن استفاده کرد.
حالت بی‌صبری و شتاب برای رسیدن به مقصد دارد. دیده‌اید وقتی انسان می‌خواهد به مسافرت برود و از شهری به شهر دیگر سفر کند سوار ماشین که می‌شود -البته خیلی بچگانه است ولی خبر از فطرتی می‌دهد که در ما هست- آرزو می‌کند که زودتر به مقصد برسد! این حالت منشا فطری دارد.
وقتی انسان می‌داند مقصدش جای دیگری است و در این مسیر و راه کاری ندارد و تعلقات موانع راه او هستند، سعی می‌کند زودتر مسیر را طی کند. البته تلاش برای رسیدن به مقصد یک امر عقلایی است؛ و بنده‌ای که دلش به نور الهی روشن شده و چشمش به حقایق باز شده می‌داند که مقصدش جوار حق جل و علا و قرب الهی است؛ و دنیا هم وسیله است. در نتیجه از این وسیله بهترین استفاده را می‌کند تا وقتی که به مقصد و معشوق رسید بهترین بهره را برده باشد.
در فراز بعدی رسول خدا می‌فرماید «یَا اباذر! اتَّقِ اللَّهَ، وَ لَا تُرِی النَّاسَ أَنَّکَ تَخْشَی اللَّهَ فَیُکْرِمُوکَ وَ قَلْبُکَ فَاجِرٌ» موضوعش ریا است که در جلسه آینده راجع به آن صحبت خواهیم کرد ان‌شاءالله.
