بسم الله الرحمن الرحیم
شرح زیارت آل یس
جلسه سیزدهم –۱۴۰۲/۰۸/۲۴
مهدی همه امت‌ها
«السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَعْدَ اللّهِ الَّذِی ضَمِنَهُ» سلام بر تو ای وعده خدا که ضمانت شده‌ای.
اینجا حضرت حجت را وعده خدا نامیده. در روایات و ادعیه و کلمات، حضرت حجت را موعود می‌داند؛ یعنی وعده داده شده؛ موعود کسی است که وعده آمدنش داده شده باشد یا کاری که وعده انجام شدنش بیان شده باشد؛ یا زمانی که وعده داده شده باشد؛ مثل قیامت که زمان موعود است؛ یعنی وقتش می‌رسد.
موعود از لقب‌های معروف حضرت ولیعصر ارواحنا فداه است؛ مهدی موعود. همه انبیا الهی وعده ظهورش را داده‌اند. از حضرت آدم تا حضرت عیسی همه بشارت به موعود داده‌اند و به انتظار او نشسته‌اند و به عشق او زندگی کردند. لذا چون همه امت‌ها راجع به حضرت مهدی این توجه را داشتند حضرت شد مهدی الامم.
او مهدی همه امت‌هاست. یهود منتظر است. مسیحی منتظر است. ابراهیمی منتظر است. در کتب انبیا الهی آمده است. در مزامیر، در تورات (عهد قدیم)، در عهد جدید که انجیل است آمده؛ حتی در بعضی از کلمات مسیحی‌ها آمده که حضرت مسیح در کنار منجی می‌آید و او را یاری می‌کند؛ مثل معارفی که ما خودمان داریم، آن‌ها هم دارند.
وعده خدا تخلف ندارد
حضرت، خلیفه الهی است که وعده ظهورش داده شده است. «السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَعْدَ اللّهِ». چون وعده خدا است پس حتمی و عملی است. وعده خدا تخلف ندارد. خلف وعده قبیح است. کسی که وعده داده قبیح است که برخلاف عمل کند. پس خدا اگر وعده‌ای داد برخلاف عمل نمی‌کند. اگر بگوید فلان کار را که بکنید بهشت می‌روید بعداً تخلفی در آن نیست.
اما تخلف در وعید اشکالی ندارد. وعید وعده به عقاب است. مثلاً می‌گوییم اگر درس نخوانی تو را می‌زنم. درست را نخواندی پدرت هم منصرف می‌شود از زدن؛ باز مهلت می‌دهد. تخلف در وعید اشکال ندارد؛ نشان‌دهنده روح بلند است و ممدوح است؛ اما وعده را هرکسی داد باید عمل کند. دیگر خدای تبارک‌وتعالی اصلاً نمی‌شود که تخلف کند.
بشارت تضمینی
وعده، بشارت دادن است؛ امید دادن است. بعضی وقت‌ها هم البته وعده داده شده که برای شر است؛ ولی بیشتر برای خیر به کار می‌رود. وعید است که برای شر به کار می‌رود.
در آداب سرداب حضرت حجت زیارت‌نامه‌ای دارد که می‌گوییم «السَّلاَمُ عَلَى الْمَهْدِیِّ الَّذِی وَعَدَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ الْأُمَمَ أَنْ یَجْمَعَ بِهِ الْکَلِمَ وَ یَلُمَّ بِهِ الشَّعَثَ» سلام بر امام مهدى آن کسى که خداى عزوجل به امت‌ها وعده داده که عقاید مختلف مردم را به وجود او جمع کند و خلق را از تفرقه برهاند «وَ یَمْلَأَ بِهِ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً وَ یُمَکِّنَ لَهُ وَ یُنْجِزَ بِهِ وَعْدَ الْمُؤْمِنِینَ» و به وجود او خداى متعال زمین را پر از عدل و داد گرداند و همه قواى عالم از او تمکین کنند و وعده خدا به عزت اهل ایمان به وقوع پیوندد.
آیا این وعده الهی یک وعده عادی است؟ نه «ضَمِنَهُ» خدا که خودش وعده بدهد کفایت می‌کند اما ضمانت هم کرده است. «السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَعْدَ اللّهِ الَّذِی ضَمِنَهُ» ضمانت یعنی عهده‌دار شدن کاری.
وعده‌های قرآنی
در قرآن کریم آیات فراوانی داریم که راجع به وعده خداست. وعده‌ای که به‌خوبی داده شده. آیه ۷۲ سوره مبارکه توبه «وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَمَسَاکِنَ طَیِّبَهً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ» خدا به زن و مرد از اهل ایمان وعده داد بهشت را که در این بهشت‌ها مخلد هستند و سراهای پاکیزه‌ای در بهشت‌های ابدی البته بهشت رضوان (رضایت خدا) بزرگتر است و این همان رستگاری بزرگ است که شما کاری کنید خدا از شما راضی باشد همین‌که راضی باشد بهشت است.
در آیه ۶۸ سوره مبارکه توبه فرمود: «وَعَدَ اللَّهُ الْمُنَافِقِینَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْکُفَّارَ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فِیهَا هِیَ حَسْبُهُمْ وَلَعَنَهُمُ اللَّهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُقِیمٌ» اینجا به منافقین وعده داده به منافقین که وعده خیر داده نمی‌شود اینجا وعده به شر است. به منافقین و منافقات و کفار همه این‌ها را خدا وعده آتش داده.
«یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلا تَغُرَّنَّکُمُ الْحَیاهُ الدُّنْیا وَ لا یَغُرَّنَّکُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ» آیه ۵ فاطر؛ ای مردم بدانید که وعده خدا حق است پس زندگی دنیای زودگذر شما را فریب ندهد و فریب‌دهنده شما را به خدا فریب ندهد.
آیه ۹ سوره مبارکه مائده می‌فرماید «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ مَغْفِرَهٌ وَ أَجْرٌ عَظِیمٌ» این وعده خداست و کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند که برای آن‌ها مغفرت و اجر عظیم است.
به حکومت رسیدن صالحان؛ وعده خدا در قرآن
موارد زیاد است که من از هرکدام یک نمونه گفتم. به‌هرتقدیر آیاتی که اشاره به وعده الهی کرده متنوع است؛ اما چند آیه در قرآن کریم است که این وعده‌ها به وجود مقدس حضرت ولیعصر ارواحنا فداه صلوات الله و سلام علیه تطبیق شده است.
«وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَى لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئًا وَمَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذَلِکَ فَأُولَئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ» خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند وعده می‌دهد که قطعاً آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد، همان‌گونه که به پیشینیان آن‌ها خلافت روی زمین را بخشید؛ و دین و آیینی را که برای آنان پسندیده، پابرجا و ریشه‌دار خواهد ساخت؛ و ترسشان را به امنیت و آرامش مبدّل می‌کند، آن‌چنان‌که تنها مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نخواهند ساخت؛ و کسانی که پس‌ازآن کافر شوند، آن‌ها فاسقان‌اند.
آیه ۵۵ سوره نور آیه امام زمان است؛ یادتان باشد. این آیه شریفه اوصاف مؤمنانی را می‌گوید که به قدرت رسیدند که این قدرتمند شدن صالحان از وعده‌های خداست. حکومت صالحان روی زمین و استقرار دین الهی که مورد رضای خداست محقق می‌شود چون وعده خداست. وعده الهی این است که مستضعفین پیروز می‌شوند؛ البته باید اهل ایمان و عمل صالح باشند. ایمان و عمل صالح که آمد و بعدازاینکه صاحب حکومت شدند، دین خالص را محقق می‌کنند. در حکومت ولیعصر ارواحنا فدا دین خالص ساطع می‌شود.
ظهور حکومت حضرت ولیعصر ارواحنا فداه از مهم‌ترین وعده‌های خداست
در روایات متعددی داریم که این آیه شریفه مصداق کامل و اتمش حکومت مهدوی است. امام سجاد سلام‌الله‌علیه بعدازاینکه این آیه شریفه را قرائت فرمودند، فرمودند: «به خدا سوگند این‌ها (کسانی که می‌آیند و حکومت صالحان در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد و دین خدا را توسعه می‌دهند) شیعیان ما اهل‌بیت هستند. خدای تعالی وعده‌اش را به دست مردی از ما انجام خواهد داد؛ وَهُوَ مَهدِیُّ هذِهِ الاُمَّهِ».
چون این وعده توسط حضرت حجت محقق می‌شود و تمام انبیا الهی به آن وعده دادند، خودش شده وعده. خودش که وعده خداست؛ وعده خدا را هم می‌خواهد محقق کند. پس ظهور حکومت حضرت ولیعصر ارواحنا فدا از مهم‌ترین وعده‌های خداست که هرگز تخلف ندارد؛ چون آیات فراوانی داریم که می‌گوید خدا خلف وعده نمی‌کند.
آیه ۴۷ سوره مبارکه حج «وَیَسْتَعْجِلُونَکَ بِالْعَذَابِ وَلَنْ یُخْلِفَ اللَّهُ وَعْدَهُ» و یا در آیه ۶ سوره مبارکه روم فرمود: «وَعْدَ اللَّهِ لَا یُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ»؛ و یا آیه ۹ سوره مبارکه آل‌عمران «رَبَّنَا إِنَّکَ جَامِعُ النَّاسِ لِیَوْمٍ لَا رَیْبَ فِیهِ إِنَّ اللَّهَ لَا یُخْلِفُ الْمِیعَادَ» و آیه ۱۲۲ سوره مبارکه نساء «وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قِیلًا».
«السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَعْدَ اللّهِ الَّذِی ضَمِنَهُ»؛ خدا که «لَا یُخْلِفُ الْمِیعَادَ» است؛ وعده‌اش را هم به هم نمی‌زند؛ اما همین وعده را خودش تضمین هم کرده است. وقتی خلف وعده ندارد یعنی این وعده تضمینی و صد در صد است و هیچ مشکلی در آن نیست؛ بااین‌حال مورد ضمانت الهی است.
الحمدلله که طبق وعده خدا وارث زمین شدیم
طبق نقل، ظهور حضرت حجت سلام‌الله‌علیه کنار خانه خدا واقع می‌شود و حضرت آیه ۷۴ سوره مبارکه زمر را می‌خواند «وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی صَدَقَنَا وَعْدَهُ وَأَوْرَثَنَا الْأَرْضَ». ستایش خدای را که وعده لطف و رحمتش را بر ما محقق فرمود و ما را وارث همه سرزمین بهشت گردانید که هر جای آن بخواهیم منزل گزینیم. (بلی آن روز) پاداش نیکوکاران بسیار نیکو خواهد بود.
مفضل می‌گوید خدمت امام صادق علیه‌السلام رسیدم و پرسیدم که «وَأَوْرَثَنَا الْأَرْضَ» چیست؟ حضرت فرمودند این مربوط به مهدی صاحب‌الزمان است. بعد فرمودند: به‌تنهایی ظاهر می‌شود، به‌تنهایی وارد مسجدالحرام می‌شود و به‌تنهایی قدم در کعبه می‌گذارد و به‌تنهایی در شبی که تاریکی همه‌جا را فراگرفته در مسجدالحرام و در کعبه حضور می‌یابد و جبرئیل و میکائیل و فرشتگان الهی در صف‌های فشرده به محضر شریف آن حضرت شتاب می‌کنند. جبرئیل عرض می‌کند: ای سرور من فرمان تو بر ما مطاع است؛ آنچه فرمایی انجام دهیم. بعد جبرئیل دست امام را به‌رسم بیعت فشار می‌دهد. بعد به حضرت می‌فرماید «الحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی صَدَقَنَا وَعْدَهُ وَأَوْرَثَنَا الْأَرْضَ».
روایتی است از رسول خدا صلی الله علیه و آله: «خداوند به هر کس وعده پاداش در برابر کاری دهد حتماً آن وعده را به کار می‌بندد و هر کس را در برابر کاری وعده کیفر دهد در آن وعده آزاد است»؛ که قبلاً خدمت شما عرض کردم این وعید است. کلمه وعده بعضی وقت‌ها گفته می‌شود اما معنایش وعید است. وعید یعنی می‌تواند انجام ندهد.
وای بر کسی که خلف وعده کند
دیده‌اید بعضی‌ها قول می‌دهند اما به قولشان عمل نمی‌کنند؛ قول هم وعده است. رسول خدا فرمودند: «العِدَهُ دَینٌ، وَیلٌ لِمَن وَعَدَ ثُمّ أخلَفَ، وَیلٌ لمَن وَعَدَ ثُمّ أخلَفَ، وَیلٌ لِمَن وَعَدَ ثُمّ أخلَفَ» وعده، دَین است؛ واى بر کسى که وعده دهد و خُلف وعده کند، واى بر کسى که وعده دهد و خلف وعده کند، واى بر کسى که وعده دهد و خلف وعده کند. (ویل چاهی در جهنم است)
حالا ببینید همسران چقدر به هم وعده می‌دهند! دوستان چقدر به هم وعده می‌دهند! همسایگان چقدر به هم وعده می‌دهند! مسئولین چقدر به مردم وعده دادند! مردم به مسئولین چقدر وعده دادند!
امام رضا علیه‌السلام فرمود: «ما خاندانی هستیم که وعده خود را دینی بر گردن خویش می‌بینیم»؛ لذا امام رضا وقتی وعده می‌دهد که اگر به زیارت من بیایید در سه جا به زیارت شما می‌آیم، وعده است و ردخور ندارد.
امیرالمؤمنین سلام‌الله‌علیه فرمودند: «کسی که از او چیزی خواسته می‌شود آزاد است تا آن هنگام که وعده دهد». وعده که داد اسیر می‌شود؛ باید دیگر آن کار را انجام دهد.
وعده خدا آرام‌بخش است
خدای تعالی وعده داده «السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَعْدَ اللّهِ الَّذِی ضَمِنَهُ»؛ قطعاً در وعده خدا آرامش است؛ یعنی انسان وقتی به وعده خدا برخورد می‌کند آرام است که این وعده انجام می‌شود و حتمی است.
آیات وعده خدا را خواندیم. برای اینکه شما متوجه این آرامش بخشی شوید و اینکه چرا وعده خدا آرامش‌بخش است این نکته را توجه کنید. یک نگاه به آیات قرآن بکنید وقتی می‌بینید خدای تعالی مالک همه هستی است که «وَ لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ» و همه امور در دست خداست که «تَبَارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ» و چیزی وجود ندارد در عالم هستی که از احاطه خدا خارج باشد که «وَ کانَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ مُحِیطاً» بخیل هم که نیست، قدرت هم که دارد، حکمت هم که دارد، پس اگر وعده بدهد به کاری، ما آرام هستیم که حتماً انجام می‌شود؛ چون قدرت وفای به عهد را دارد. یک‌وقت هست کسی وعده می‌دهد که قدرت ندارد وفا کند. این‌ها درس توحید است.
