بسم الله الرحمن الرحیم
مشروح بیانات در جشن ازدواج ۲۲ زوج جوان البرزی
۱۴۰۱/۱۱/۱۹
ازدواج‌ها را علنی و در مساجد برگزار کنید
برخلاف چهارشنبه‌های گذشته که ما درس اخلاق را دنبال می‌کردیم و دعای چهل و نهم از دعاهای امام سجاد را ترجمه می‌کردیم، امشب یکی دو روایت می‌خوانم به مناسبت جشن ازدواج ۲۲ زوج از جوان‌های انقلابی و متعهد شهرمان که انتخاب شدند و اینجا در خدمتشان هستیم.
متعهد ازآن‌جهت که در این زمانه خانواده تشکیل دادند و زیر بار مسئولیت اداره زندگی رفتند که باید تشویقشان کرد. ان‌شاءالله زندگی پر خیر و پرنشاطی را داشته باشند. در این ایام شادی زندگی را شروع کردند، شما هم ان‌شاءالله برای آن‌ها دعا کنید که عاقبتشان به خیر باشد و در آینده خدا به آن‌ها اولاد صالح و صالحه بدهد و زندگیشان نورانی به نور قرآن و اهل‌بیت باشد ان‌شاءالله.
کسانی که ازدواج کردند و یا قصد ازدواج دارند توجه کنند؛ رسول خدا فرمودند: ازدواج‌ها را علنی و آشکار انجام دهید و آن‌ها را در مساجد برگزار کنید. اوایل انقلاب هم رسم شده بود؛ مدتی ازدواج‌ها در مساجد برگزار می‌شد. این حرکت نورانی آغازش که از مسجد باشد برکات فراوانی دارد.
ما به زندگی در اجتماع را نیاز داریم
وقتی به جامعه نگاه می‌کنیم افراد مختلفی وجود دارند که با همدیگر ارتباط دارند؛ برای برطرف کردن نیازهای مادی و معنوی‌شان ارتباطات گوناگون می‌گیرند. تعدادی از نیازهای انسان در جامعه و توسط افراد دیگر برطرف می‌شود؛ یعنی ما در جامعه زندگی می‌کنیم و زندگی در اجتماع را نیاز داریم. این جزو نیازهای ماست. البته نیازهای ما فراوان است؛ هم نیازهای مادی داریم هم نیازهای معنوی داریم.
اگر بخواهیم نیازهایمان را تقسیم‌بندی کنیم به دو بخش مهم تقسیم می‌شود: ۱. نیاز انسان در پیدایش خودش؛ نیاز فرزند به پدر و مادر که تا این دو نباشند فرزندی نیست. پس انسان در اصل هستی خودش نیاز به افراد دیگر دارد؛ درنتیجه رابطه‌اش و رفتارش را با آن افراد و به‌طور خاصی که گفته‌شده ترسیم می‌کند.
۲. نیاز دیگر این است که انسان در طول زندگی‌اش به افراد دیگر جامعه نیاز دارد که خود این هم باز اقسامی دارد؛ یعنی گاهی به‌طور مستقیم ما به فردی نیاز داریم؛ مثلاً همین بچه که به دنیا می‌آید به مهر مادری نیاز دارد، به شیر مادر نیاز دارد و امثال این‌ها که این یک بخش است؛ و گاهی نیاز دارد به کمک و مشارکت دیگران برای پیشبرد مقاصدی که دارد.
این نیازها هم باز دو قسمت است: نیازهای مادی و احتیاجاتی که از نعمت‌های خدادادی باید بهره‌برداری کنیم که سطح بهره‌برداری افراد هم در جامعه باهم مساوی نیست؛ و باید همکاری کنند و تعامل داشته باشند و هرکس به‌اندازه وسع و استعدادش از نعمت‌ها برداشت کند.
یک بخش دیگر هم نیازهای معنوی است که نیازهای معنوی هم باز با افراد دیگر تأمین می‌شود. ما از علم و کمالات معنوی دیگران باید بهره ببریم و بازهم اینجا به کمک دیگران احتیاج است.
اساسی‌ترین نیازها در محیط خانواده تأمین می‌شود
پس ببینید مجموعه‌ای از ارتباطاتی که انسان برای ادامه حیات خودش نیاز دارد فقط در جامعه برآورده می‌شود و این ارتباطات تعریف‌شده است؛ و هرکدام بخشی را سامان می‌دهد. حالا که ما رسیدیم به اینجا که مجموعه‌ای از روابط اجتماعی و نیازهای فردی و جمعی را داریم که در ارتباط با همدیگر به دست می‌آید، می‌بینیم که اساسی‌ترین نیاز و نیازها در محیط خانواده به دست می‌آید؛ یعنی چه نیازهای مادی و چه نیازهای معنوی هر دو در محیط خانواده تأمین می‌شود.
فرزند نیاز تکوینی و مستقیم خودش را نسبت به پدر و مادر در خانواده تأمین می‌کند. زن و شوهر نیازهای مادی و غرایز عاطفی‌شان را در خانواده می‌توانند تأمین کنند؛ یعنی هم نیازهای مادی و هم نیازهای معنوی در خانواده محقق می‌شود. البته در محیط خانواده روابط مختلفی وجود دارد؛ رابطه همسران، رابطه فرزند و پدر و مادر و بالعکس، رابطه بین فرزندان، این‌ها روابط مختلفی است که در خانواده ترسیم می‌شود و درباره هرکدام از این‌ها هم آیه و روایت تا دلتان بخواهد داریم. پس مهم‌ترین رابطه، روابط در خانواده است.
قره العین در خانواده سالم و پیرو حق به وجود می‌آید
یکی دو مطلب راجع به خانواده می‌گویم خوب گوش بدهید. ازنظر اسلام ازدواج فقط برطرف کردن غرایز عاطفی و نیازهای عاطفی که حیوانات هم دارند نیست. خدای تعالی به الفت دو انسان نظر دارد؛ انسانی که آن‌ها را می‌خواهد خلیفه خودش روی زمین قرار بدهد؛ لذا ازدواج را سنت پیغمبر خاتم قرار داده است و همین سنت را مهم‌ترین وسیله حفظ دین قرار داده است؛ فرمود: اگر ازدواج کنید نصف دینتان حفظ می‌شود.
اگر شما به آیات کریمه قرآن خوب توجه کنید می‌بینید که بهترین جامعه را محصول ازدواج و تشکیل خانواده می‌داند. در آیه ۷۴ سوره مبارکه فرقان فرمود: «رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّیَّاتِنَا قُرَّهَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا» یعنی آن فرزندی که می‌تواند قره عین باشد برای پدر و مادر در خانواده‌ای به وجود می‌آید که آن خانواده و آن پدر و مادر پیرو عقیده حق باشند، سالم و سلامت باشند.
اگر زوجین، به‌خصوص مرد پاک باشد و سالم باشد خانواده پاک و سالم است. زن اگر پاک و سالم باشد خانواده پاک و سالم است؛ و در آن خانواده قره العین به وجود می‌آید و فرزندان می‌توانند برای متقین امام باشند و اگر در آن خانواده، عقیده، عقیده سالمی نباشد به‌خصوص اگر مرد عقیده سالمی نداشته باشد، مسیر به سمت قهقرا و جهنم است.
مودت و رحمت، دو رکن اصلی زندگی است
در آیه قرآن می‌فرماید: «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّهً وَرَحْمَهً»[۱] خیلی این آیه قشنگی است. خدای تعالی در این آیه می‌فرماید: از آیات و نشانه‌های ما این است که بین زن و شوهر ازدواج را قرار دادیم تا باعث سکونت هم باشند و جاعل مودت و مهربانی بین زوجین خداست. به‌محض اینکه صیغه عقد خوانده می‌شود یک ارتباط عاطفی بین زن و شوهر به وجود می‌آید کأن سالیان سال است که باهم رفیق هستند.
می‌گوید من دو رکن مهم را قرار دادم در ازدواج؛ دوستی صمیمانه نسبت به همدیگر یعنی مودت و دوم انعطاف و رحمت و گذشت از لغزش‌های هم. این دو رکن اصلی زندگی است. مودت با محبت فرق دارد. مودت قوی‌تر و محکم‌تر از محبت است. پس دو رکن اساسی که زندگی را قوام می‌بخشد و محکمش می‌کند و جاعل آن هم خداست یکی مودت است و دیگری رحمت.
زن و شوهر، لباس هم هستند
در یک جای دیگر می‌فرماید که قسمتی از آیه ۱۸۷ سوره مبارکه بقره است؛ «هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ» زن و مرد را برای همدیگر لباس تعبیر کرده است. خیلی تعبیر تربیتی قشنگی است. هم آن‌ها که ازدواج کردند، خوب به این مسئله دقت کنند و هم آن‌ها که هنوز متأهل نشدند. نکات بسیار دقیق و تربیتی در این آیه است که چند مورد آن را برای شما شمارش می‌کنم.
گوید شما زن و شوهر نسبت به هم لباس هستند. یکی از خاصیت‌های لباس این است که مانع آسیب زدن به خود و دیگران می‌شود. ازدواج از گناه جلوگیری می‌کند، نگاه را کنترل می‌کند، دین را حفظ می‌کند، دین که حفظ شود شیطان درون قوه‌ای ندارد و شیطان بیرونی هم نمی‌تواند اثرگذار باشد. لباس وسیله نگهداری و مانع از آسیب زدن می‌شود.
لباس عیب پوش است و آبرو را حفظ می‌کند. از وظایف مهم زن و شوهر عیب‌پوشی از همدیگر است. نباید آبروی اجتماعی خودشان را از بین ببرند. زن و شوهر باید همدیگر را مواظبت کنند. باید همدیگر را بپوشانند مثل لباس.
لباس حفظ از گرما و سرما می‌کند؛ یعنی زن و شوهر باید در حوادث مختلف گرم و سرد زندگی مواظب هم باشند، به وجود همدیگر دلگرم باشند. این‌ها جزو وظایف زن و شوهر است.
لباس آن‌قدر به صاحب لباس و آن شخصی که لباس را پوشیده نزدیک است که مانع می‌شود اسرار وجودی این شخص برای دیگران برملا شود؛ یعنی حفظ عیب می‌کند. زن و شوهر نباید اجازه به هیچ بیگانه‌ای بدهند که از اسرار آن‌ها مطلع شود.
لباس هم موردنیاز انسان است و کسی نمی‌تواند بگوید من لباس نمی‌خواهم؛ و هم برای انسان محدودیت ایجاد می‌کند؛ یعنی لباسی که در تن من و شما هست محدودیت‌هایی را ایجاد می‌کند. همسران اعم از زن و مرد غرایزی دارند که باید به آن‌ها پاسخ داده شود. از طرف دیگر ازدواج محدودیت‌هایی را هم ایجاد می‌کند که لازم است در زندگی مشترک رعایت شود. وقتی قرآن می‌گوید زن و شوهر لباس هستند یعنی هم به هم نیاز دارند و هم یک محدوده عملکردی را برای هم فراهم می‌کنند.
یک نکته دیگر هم عرض کنم که درباره شب در قرآن کریم فرموده: «وَ جَعَلْنَا اللَّیْلَ لِباساً»[۲] و شب را لباس قرار دادیم؛ و در آیه دیگر فرمود «هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ لِتَسْکُنُوا فِیهِ»[۳] و شب را مایه آرامش و سکونت شما قرار دادیم. در آیه قبل هم این بود که خدا شما را زوج قرار داد تا به هم سکونت پیدا کنید.
پس ما یک مسکن داریم و یک سکونت؛ انسان در یک مسکن زندگی می‌کند اما ممکن است که سکونت نداشته باشد؛ آرامش نداشته باشد. حضرت آدم در بهشت ساکن بود؛ مسکنی داشت به اسم بهشت؛ اما در آن مسکن سکونت نداشت؛ یعنی آرامش نداشت. حضرت حوا را خدای تعالی خلق کرد و در کنار او قرار داد و بعد از آن سکونت و آرامشی برایش به وجود آمد.
زن و شوهر مایه سکونت هم هستند و باید حتماً آرامش و سکونت را برای همدیگر فراهم کنند؛ لذا یکی از آن ویژگی‌های زن و شوهر که در آیه گفت لباس هم هستند این است که لباس باعث سکونت و آرامش شخص است؛ همان‌طور که لباس مانع هم هست.
انسان خود را با لباس آرایش می‌کند؛ پس زن و شوهر باید زینت یکدیگر باشند؛ چه در خانواده و چه در جامعه. در هرجایی که قرار می‌گیرند باید منشأ زینت باشند و احترام همدیگر را درجاهای مختلف حفظ کنند.
فضیلت تأهل نسبت به تجرد
این جوان‌ها کار بزرگی انجام دادند. رسول خدا فرمود: کسی که ازدواج کرده باشد و خوابیده باشد نزد خدای تعالی فضیلتش بیشتر است از کسی که ازدواج نکرده و شب و روز در حال قیام و قعود است.
در روایت دیگری از رسول خداست که نشستن مرد نزد زن و فرزندش -که باهم چایی بخورند و یک تفرجی کنند- نزد خدای تعالی محبوب‌تر است از اعتکاف در مسجد من؛ یعنی در مسجدالنبی کسی معتکف شود چقدر ثواب دارد؟! رسول خدا فرمود اگر مردی کنار زن و بچه‌اش بنشیند، ثوابش از آن اعتکاف بیشتر است. مسئله خانواده را باید جدی بگیریم.
زن محور جامعه است
دو نکته هم عرض کنم یکی راجع به خانم‌ها و یکی راجع به آقایان. زن محور تشکیل جامعه است؛ یعنی خانواده، عشیره، قبیله و همنیطور توسعه پیدا می‌کند تا یک جامعه بزرگ تشکیل شود. زن محور این جامعه است و اخیراً هم حضرت آقا تعبیر به هوا کردند که زن در جامعه مثل هوا می‌ماند. این هم باز نشانه اهمیت و عظمت جایگاه بانوان است و اثری که دارند.
اگر توجه کرده باشید محور بسیاری از احکام فقهی مربوط به خانواده متوجه ارحام و رحامت است؛ یعنی برگشت جوامع به زن ختم می‌شود که زن محور تشکیل خانواده است. جامعه کوچک وقتی می‌خواهد تشکیل شود از زن و مرد است که اساسش با زن است. آغاز یک چنین جامعه‌ای با رحامت است؛ یعنی با زن است نه با صلب.
در قرآن کریم راجع به آفرینش می‌فرماید «یَخْرُجُ مِنْ بَیْنِ الصُّلْبِ وَ التَّرائِب» یعنی یک صلب می‌خواهیم و یک رحم. هر دو باید باشند اما آن چیزی که بستگان را به هم پیوند می‌دهد و جامعه را می‌سازد و محرم می‌کند رحم است؛ رحم زن. عمه، عمو، خاله، دایی، همه ارحام هستند و به یک رحم مرتبط می‌شوند. نمی‌گوید به یک صلب مرتبط می‌شوند؛ می‌گوید به یک رحم مرتبط می‌شوند.
پس جامعه‌ها اعم از خانواده و قبیله و عشیره، این‌ها به‌وسیله رحامت به هم پیوند پیدا می‌کنند. این اهمیت و جایگاه ویژه یک بانو است. یک خانم باعث می‌شود که یک قبیله‌ای به هم ارتباط خانوادگی پیدا کنند.
برتری مرد نسبت به زن در محدوده مدیریت خانواده است
و از آن‌طرف هم راجع به مرد باید بگوییم که در بعضی از آیات دارد که مرد بر زن فضیلت دارد؛ «وَ لِلرِّجَالِ عَلَیْهِنَّ دَرَجَهٌ»[۴] مردها نسبت به زن‌ها یک درجه برترند. البته مزیتی که در آیه بیان کرده باز مربوط به احکامی است که در محدوده خانواده است؛ نه در بحث خلقت. در بحث خلقت چیز دیگری است.
این آیه یعنی مدیریت خانواده. اگر خوب دقت کنید خدای تعالی حکیم است و با حکمت سخن گفته است. همه‌چیز در جای خودش قرار گرفته. اینجا نگفته است که برای شوهر نسبت به زن درجه‌ای است؛ گفته برای مرد. این را خوب دقت کنید؛ یعنی صرف شوهر بودن برای اینکه کسی زمام خانه را به دست بگیرد کافی نیست. بلکه شوهر باید مردانگی داشته باشد، باید مرد باشد؛ یعنی قوت و توانایی اداره زندگی را داشته باشد. باید ازنظر شخصیتی قابلیت‌هایی را داشته باشد. پس اگر آیه برتری مرد بر زن را بیان می‌کند در محور مدیریت خانواده است؛ که مدیریت خانه باید به دست مرد باشد. باید مردانگی داشته باشد.
«اَلرِّ‌جَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ»[۵] مرد بر زن قوام دارد؛ یعنی این. همه‌جا نه؛ همیشه نه؛ بلکه در مدیریت خانواده. مدیریت با مرد است که اگر مردانگی دارد، قدرت دفاع دارد، قدرت حمایت دارد تا از خانواده محافظت کند در جریاناتی که پیش می‌آید، تکیه‌گاه باشد، این اگر باشد درست می‌شود. آن‌وقت چنین مردی در خانواده حریم دارد؛ هم مورداحترام است و هم حرفش را گوش می‌دهند و هم حرمتش را حفظ می‌کنند؛ اما کسی که می‌خواهد با قلدری و عصبانیت و بددهنی و با پرخاشگری برای خودش حریم درست کند، این مردانگی نیست. شوهر خوبی هم نیست.
جهاد کردید ازدواج کردید؛ جهاد فرزند آوری را هم اهمیت بدهید
نسبت به مسئله فرزند آوری هم عزیزان دقت داشته باشید؛ خصوصاً شما که الان تازه ازدواج می‌کنید و می‌روید در خانه بخت این مسئله را جدی بگیرید. امکان دارد الان خانواده‌ها بگویند زندگی سخت است و مشکلات دارد بگذارید ۵ سال دیگر. اولاً خیلی از مواقع تأخیر باعث می‌شود که در سیستم هورمونی بدن اختلال به وجود بیاید و شخص دیگر بچه‌دار نشود. به‌موقع مسائل مربوط به فرزندآوری را جدی بگیرید. وقت را تلف نکنید. همین‌که جهاد کردید ازدواج کردید، جهاد فرزندآوری را هم اهمیت بدهید.
بنده به‌نوبه خودم برای شما آرزوی موفقیت می‌کنم. ان‌شاءالله در زندگی‌تان موفق باشید و آینده خوب و خوشی را داشته باشید. ان‌شاءالله فرزندان سالم و پاک و متدینی را عرضه کنید به جامعه.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[۱]. روم/ ۲۱
[۲]. نبأ/ ۱۰
[۳]. یونس/ ۶۷
[۴]. بقره/ ۲۲۸
[۵]. نساء/ ۳۴
