با توجه به فرارسیدن ماه رمضان، ماه شناخت و بهرهبرداری فکرى و عملى از قرآن، حضرت آیتالله حسینی همدانی در ایام ماه مبارک رمضان هرروز به تفسیر و شرح یک آیه از کلامالله مجید میپردازند که قسمت نوزدهم آن به شرح ذیل است:
آیه ۸۷ سوره انبیاء
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنَادَىٰ فِی الظُّلُمَاتِ أَنْ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ
ترجمه فارسی آیه
به نام خداوند بخشنده مهربان
و ذوالنّون را، آنگاهکه خشمناک برفت و پنداشت که هرگز بر او تنگ نمىگیریم؛ و در تاریکى ندا داد: هیچ خدایى جز تو نیست، تو منزه هستى و من از ستمکاران هستم.
تفسیر آیه
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
اَلحَمدُالله رَبِّالعالَمینَ.
آیهی هشتادوهفت از سورهی مبارکهی انبیاء. خداوند تعالی از حضرت یونس به ذوالنّون تعبیر کرد، همانطوری که گاهی صاحبِ حوت گفتهشده؛ صاحب یعنی مصاحب نه به معنای مالک؛ مصاحب همراه و کسی که همراهیکننده است یعنی همراه ماهی؛ «ذو» به معنی صاحب است، «نون» هم به معنای ماهی است؛ «ذوالنّون» یعنی کسی که همراه ماهی بود.
در آیهی شریفه این ذکر معروف حضرت یونس که ذکر یونسیه گفته میشود بیانشده، ذکری است که تسبیح خداست و درخواستی هم ظاهراً در آن مطرح نشده اما در ضمن کلام، دعا در آن وجود دارد چون ذکر است و یاد کردن خداست پس خدا هم انسان را یاد میکند، جواب میدهد و حالت دعا را دارد.
اگر انسان احساس کند که از خدا دور است باید صدا کند، صدای بلند را به آن «ندا» میگویند، باید ندا کند. اگر نزدیک شد «نجوا» میکند، مناجات میکند، اینجا حضرت یونس احساس دوری داشت لذا در آن ظلمات ندا کرد؛ «فَنَادَىٰ فِی الظُّلُمَاتِ» قطعاً اگر بندهی خدا ربش را بخواند، خالقش را بخواند، خداوند لبیک میگوید.
خدای تعالی در آیهی شریفه و آیهی بعدش وقتی حضرت یونس خشمناک شد، غضبناک شد بر مردم و از بین آنها کنارهگیری کرد، خداوند فرمود اگر او از تسبیح کنندگان نبود تا روز قیامت در شکم ماهی زندانی میماند «فَلَوْلَا أَنَّهُ کَانَ مِنَ الْمُسَبِّحِینَ لَلَبِثَ فِی بَطْنِهِ إِلَىٰ یَوْمِ یُبْعَثُونَ» آیهی ۱۴۳ و ۱۴۴ سورهی مبارکهی صافات.
خدا او را مورد لطفش قرارداد، دعایش را مستجاب کرد و از غم نجات داد؛ هر مؤمن واقعی را خدای تعالی از غم نجات میدهد اگر از خدا طلب کند؛ اگر اهل تسبیح و ذکر خدا باشد و اهل بندگی خدا باشد و از خدا طلب کند خداوند او را از غمی که دارد نجات میدهد، این روشی است که اگر بر شما هم غم عارض شد، ناراحتی داشتید به این ذکر از خدای تعالی بخواهید که غم از شما برداشته شود.
معارف این ذکر زیاد است، فرصت بیان کم.
واَلحَمدُالله رَبِّالعالَمینَ.