با توجه به فرارسیدن ماه رمضان، ماه شناخت و بهرهبرداری فکرى و عملى از قرآن، حضرت آیتالله حسینی همدانی در ایام ماه مبارک رمضان هرروز به تفسیر و شرح یک آیه از کلامالله مجید میپردازند که قسمت سیزدهم آن به شرح ذیل است:
آیات ۱ الی ۴ سوره قیامه
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
لَا أُقْسِمُ بِیَوْمِ الْقِیَامَهِ﴿١﴾ وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَهِ ﴿٢﴾ أَیَحْسَبُ الْإِنْسَانُ أَلَّنْ نَجْمَعَ عِظَامَهُ ﴿٣﴾ بَلَىٰ قَادِرِینَ عَلَىٰ أَنْ نُسَوِّیَ بَنَانَهُ ﴿۴﴾
ترجمه فارسی آیات
به نام خداوند بخشنده مهربان
بهروز قیامت سوگند میخورم،﴿١﴾ و قسم مىخورم به نفس ملامتگر. ﴿٢﴾ آیا انسان گمان میکند که ما هرگز استخوانهایش را جمع نخواهیم کرد؟﴿٣﴾ بلی (استخوانهای او را جمع میکنیم) درحالیکه ما قادریم که سرانگشتان او را هم منظم درست گردانیم. ﴿۴﴾
تفسیر آیات
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
اَلحَمدُالله رَبِّالعالَمینَ.
آیات مبارکهی سورهی قیامت را تلاوت کردند؛ در قرآن و روایات و حتی ادعیه به نفس و شئون و درجات مختلف او اشارهشده، نفس ملهمه «فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا»؛ نفس لَوَّامه همین آیهی موردبحث؛ یا نفس مطمئنه «یَآ أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّهُ».
نفس اماره دائماً به ارتکاب گناه و معصیت فرمان میدهد؛ اصرار هم میکند. اگر به کمک الهی به کنترل درنیاید صاحب خودش را بیچاره میکند، عقل او را به اسارت هوا و هوس درمیآورد؛ این نفس اماره است.
نفس لَوَّامه دائماً ملامت میکند؛ حالت پشیمانی برای انسان فراهم میکند؛ به تعبیر علما همان وجدان بیدار انسان هست؛ از جلوههای خوب نفس است که در صورت آلوده شدن انسان به خطاها یا اگر در مسیر کمالات و خوبیها کوتاهی داشته باشد از درون شخص یک حالت سرزنش و ملامت به وجود میآورد که او را برگرداند به سمت خوبیها و کمالات.
یکی هم نفس مطمئنه است؛ دائم دعوت به کار خوب میکند، دائم دعوت به خیر و زیباییها میکند و یکی از آن جلوههای ارزشمند و از کمالات نفس انسان است که همان حالت طمأنینه و آرامش است که البته این حالت هم با ذکر خدا و یاد خدا حاصل میشود که «أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ».
خدای تعالی را قسم میدهیم و از او میخواهیم در این ماه تا بتوانیم در خودمان نفس مطمئنه را محقق کنیم.
واَلحَمدُالله رَبِّالعالَمینَ.